Ծննդաբերական ուռուցքը և կեֆալոհեմատոման նորածինների մոտ ամենահաճախ հանդիպող գլխի ծննդաբերական վնասվածքներն են:

Ծննդաբերական ուռուցքը առավել հաճախ նկատվում է նորածնի գլխի առաջադիր հատվածում՝ բնական ծննդաբերության ժամանակ: Այտուցը առաջանում է, երբ ծննդաբերության ընթացքում՝ նեղ ծննդաբերական ուղիներով անցնելիս նորածնի գլխի վրա գործադրվում է բարձր ճնշում հեշտոցի պատերի և արգանդի կողմից: Երկարատև ճնշումը հանգեցնում է ենթամաշկային հյուսվածքից շճաարյունային հեղուկի արտահոսքի դեպի վերնոսկրից վեր գտնվող տարածություն՝ գլխամաշկի և վերնոսկրի միջև, առաջացնելով այտուց և/կամ արյունազեղում: Այս տարածությունում կուտակված հեղուկը հատում է գանգի կարանների միջև եղած սահմանները (նկ.1)

Ծննդաբերական ուռուցքը նկատվում է անմիջապես ծննդաբերությունից հետո: Հետագայում նրա չափերը աստիճանաբար փոքրանում են: Առավել հաճախ դիտվում է գլխի գագաթային հատվածում: Ծննդաբերական ուռուցքը հիմնականում ունի 1-2 սմ խորություն և տարբեր չափերի տրամագիծ: Առաջնային զննման ժամանակ այն փափուկ է, շոշափելիս կարելի է զգալ հյուսվածքի այտուց, ունի անկանոն սահմաններ, կարող են նկատվել պետեխիա, պուրպուրա և/կամ էկխիմոզ բնույթի մաշկային էլեմենտներ: Կուտակված հեղուկը տեղափոխվում է մի մասից մյուսը՝ նորածնի գլխի դիրքը փոխվելուն զուգընթաց

Կեֆալոհեմատոման վնասվածք է, որը առաջանում է, երբ գանգը բազմիցս ուժգին ճնշման է ենթարկվում կոնքոսկրերի կողմից ծննդաբերական կծկումների ընթացքում: Այս գործողությունը առաջացնում է արյունահոսություն էմիսար և դիպլոիկ երակներից դեպի վերնոսկրից ներքև գտնվող տարածություն: (նկ.2)

Թեև կեֆալոհեմատոմաների դեպքերի մեծամասնությունը երկրորդային են և առաջանում եմ վնասվածքի հետևանքով, ներարգանդային կեֆալոհեմատոմա ախտորոշվել է պրենատալ ուլտրաձայնային հետազոտության միջոցով և գրանցվել է առանց ծննդաբերության կեսարյան հատման ճանապարհով ծնված նորածինների մոտ: Կան ենթադրություններ, որ այդ կեֆալոհեմատոմաները կարող են առաջանալ պտղի ներարգանդային դիրքից, սակավաջրության հետևանքով արգանդի պատերով գլխի ճնշման կամ պտղաթաղանթների վաղաժամ պատռման ժամանակ:

Ենթավերնոսկրային արյունահոսությունների զարգացման դանդաղ բնույթի պատճառով կեֆալոհեմատոմաները սովորաբար չեն արտահայտվում ծնվելուց և զարգանում են ծննդաբերությունից ժամեր կամ անգամ օրեր անց: Արյունը կամ շճաարյունային հեղուկը լցվելով ենթավերնոսկրային տարածութուն գրավում է այն, բարձրացնելով ճնշումը, ինչը առաջացնում է տամպոնադա, դադարեցնելով հետագա արյունահոսությունը: Վնասվածքին բնորոշ է ամուր, ընդլայնված միակողմանի կամ երկկողմանի ուռուցքը, որը ծածկում է մեկ կամ ավել գանգոսկրեր:

Վնասվածքի հատվածը ծածկող մաշկը սովորաբար գունային փոփոխությունների չի ենթարկվում: Գանգի կարանները հստակ ուրվագծում են կեֆալոհեմատոմայի սահմանները, թեև կեֆալոհեմատոման վերածածկող ծննդաբերական ուռուցքը կամ գլխամաշկի այտուցը կարող են անկանոն դարձնել այդ սահմանները: Վնասվածքի ամենահաճախ հանդիպման վայրը գագաթոսկրերն են, բայց կեֆալոհեմատոմա կարող է առաջանալ ցանկացած գանգոսկրի վրա: Աջ գագաթոսկրի վրա կեֆալոհեմատոմայի առաջացումը երկու անգամ ավելի հաճախ է հանդիպում, քան ձախի, իսկ միակողմանի ախտահարումը հինգ անգամ ավելի շատ, քան երկկողմանին:

Նկ 3 կեֆալոհեմատոմայով երեխա

Կեֆալոհեմատոմայի հնարավոր բարդությունները

• Գանգի կոտրվածք – գանգի գծային կոտրվածքները առաջանում են միակողմանի կեֆալոհեմատոմաների 5{74324c6bc9857745002425352b7a6d4c623a36b729e4aac9005c2b9475c5f227}-ի և երկկողմանի կեֆալոհեմատոմաների 18{74324c6bc9857745002425352b7a6d4c623a36b729e4aac9005c2b9475c5f227}-ի ժամանակ: Ռուտին ռենտգեն հետազոտություն խորհուրդ չի տրվում անցկացնել, սակայն երբ կեֆալոհեմատոմաները չափազանց մեծ չափերի են հասնում, առկա են նյարդային համակարգի կողմից ախտաբանական ախտանիշներ կամ ծայրահեղ բարդացած ծննդաբերություն, պետք է կատարվի ռենտգեն հետազոտություն:

Կոտրվածքները կարելի է ախտորոշել գլխուղեղի ուլտրաձայնային հետազոտության միջոցով, որը նման դեպքերում խորհուրդ է տրվում անցկացնել:

• Կալցիֆիկացիա- հազվադեպ կեֆալոհեմատոմաները պահպանվում են չորս շաբաթից ավել և սկսում են ենթարկվել կալցիֆիկացիայի: Կալցիֆիկացիաները առաջանում են որպես այդ հատվածում կալցիումի կուտակման հետևանք:
• Ինֆեկցիա- որոշ դեպքերում կեֆալոհեմատոման կարող է ինֆեկցվել և թարախակալվել, հանդիսանալով նորածնի մոտ ինֆեկցիայի աղբյուր:
• Անեմիա- կեֆալոհեմատոմայի առկայությունը հանդիսանում է ռիսկի խումբ անեմիայի համար, քանի որ արյան շրջանառվող ծավալը նվազում է ի հաշիվ  ենթավերնոսկրային արյունազեղման առաջացման:
• Հիպերբիլիռուբինեմիա- կեֆալոհեմատոմայի հաճախ հանդիպող կողմնակի էֆֆեկտը հիպերբիլիռուբինեմիան է: Այն առաջանում է, երբ կեֆալոհեմատոմայում գտնվող էրիտրոցիտները սկսում են քայքայվել առաջացնելով հեմի միջանկյալ արգասիք, որը մետաբոլիզվում է առաջացնելով բիլիռուբին, ինչի արդյունքում բարձրանում է բիլիռուբինի մակարդակը: Բիլիռուբինի մակարդակը պետք է մշտադիտարկվի կեֆալոհեմատոմայի նվազմանը զուգընթաց: Բիլիռուբինի բարձր մակարդակի դեպքում ֆոտոթերապիան հանդիսանում է էֆֆեկտիվ միջոց:

Նկ.4 ծննդաբերական ուռուցքի և կեֆալոհեմատոմայի տարբերություն

Վարումը և հետագա հսկողությունը

Կեֆալոհեմատոմայի վարման ժամանակ ամենակարևորը նորածնին մանրակրկիտ հետազոտելն է:

Ծննդաբերական ուռուցքի հետզարգացումը որպես կանոն տեղի է ունենում ինքնուրույն, կյանքի առաջին մի քանի օրերի ընթացքում: Ի տարբերություն ծննդաբերական ուռուցքի, կեֆալոհեմատոմայի ներծծման համար պահանջվում է ավելի շատ ժամանակ՝ 2-6 շաբաթ:

Ինչպես ծննդաբերական ուռուցքը, այնպես էլ կեֆալոհեմատոման դեպքերի մեծամասնությունում անցնում են առանց բարդությունների, սակայն դրանք ժխտելու նպատակով խորհուրդէ տրվում կատարել գլխուղեղի ուլտրաձայնային հետազոտություն:

Ծնողները և երեխայի խնամակալները պետք է գիտակցեն հնարավոր լուրջ բարդությունների առաջացման մասին և մանրակրկիտ հետևեն երեխայի ընդհանուր վիճակին:

Երեխայի գլխի ձևի և նրա վարքի ցանկացած փոփոխության դեպքում անհրաժեշտ է դիմել բժշկի:

Այս հոդվածը պարունակում է ընդհանուր տեղեկություն և ոչ մի դեպքում չի կարող փոխարինել բժշկի խորհրդատվությանը: Ծննդաբերական վնասվածքների հետ կապված խորհրդատվության նպատակով կարող եք դիմել «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի ծննդատան ամբուլատոր ծառայություն։